Shiji no Yukikai adından da anlaşılacağını üzere Edo döneminin dört mevsiminde yaşanan günlük yaşamı konu alan resimli ilk manga örneklerinden sayılır. Shijikoukouka Shiji no Yukikai, Kitao Shigemasa (1739 - 1820) tarafından resimlenen ve Santo Kyoden (1761 - 1816) tarafından övülen Edo türünde bir resimli kitaptır ve 1798 yılında (225 yıl önce) yayınlanmıştır. Kitap Edo'nun geleneklerini ay ay özetlemekte ve Edo sokaklarından geçen çeşitli insanları tasvir etmektedir.
Edo döneminin günlük yaşamında bu eserde samurayların ve halkın arasında geçen tartışmalara yer verilmiştir. O dönemde yaşanan samuraylara karşı korkunun dile getirilmesine de yer verilmiştir. Santo Kyoden'den biraz bahsetmek gerekirse kendisi, 13 Eylül 1761 Edo - 27 Ekim 1816 Japon sanatçı, yazar ve Edo döneminde bir tütün dükkânı sahibiydi. Gerçek adı Iwase Samuru'dur (岩瀬 醒), ve halk arasında Kyōya Denzō (京屋伝蔵, kyōya denzō) olarak da bilinirdi. Profesyonel kariyerine kendi Kibyōshi ve Sharebon'unu yazmadan önce başkalarının eserlerini resimleyerek başladı. Kyōden, eserlerinde satışları artırmak için sık sık dükkânına göndermelerde bulunurdu. Kyōden'in eserleri, o dönemde Tokugawa Bakufu tarafından Yoshiwara ve "topluma zararlı" olduğu düşünülen diğer şeylerle ilgili yazılar için yazarları ve yayıncılarını cezalandırmayı amaçlayan Kansei Reformlarının değişen yayın yasalarından etkilenmiştir. Kyōden 1791'de aldığı cezanın bir sonucu olarak yazılarını daha didaktik olan Yomihon'a kaydırdı. 1790'larda Santō Kyōden bir ev ismi haline geldi ve eserlerinden biri 10.000 kopya kadar satabiliyordu, bu rakamlar o zamanlar için daha önce duyulmamıştı.
Kibyōshi (黄表紙), Edo döneminin (1603-1867) ortalarında, 1775'ten 19. yüzyılın başlarına kadar üretilen bir Japon resimli kitap (草双紙, kusazōshi) türüdür. Sarı sırtlı kapaklarıyla fiziksel olarak tanımlanabilen kibyōshi tipik olarak 10 sayfalık ciltler halinde basılırdı, çoğu iki ila üç cilt uzunluğundaydı ve ortalama toplam sayfa sayısı 30'du. Japon edebiyatında tamamen yetişkinlere yönelik ilk çizgi roman olarak kabul edilen kibyōshi'nin her sayfasında büyük bir resim yer alır ve resimdeki boş alanları açıklayıcı düzyazı ve diyaloglar doldururdu.
Kabaca "görgü kuralları kitabı" olarak çevrilebilecek olan Sharebon (洒落本), 1720'lerden 18. yüzyılın sonuna kadar Edo döneminin ortalarında üretilen modern öncesi bir Japon edebi türüydü. Olaylar neredeyse her zaman Yoshiwara zevk mahallelerinde geçer ve genellikle iki zıt erkek arketipinin, "Tsu" ya da "sofistike" ve Tanketsu ya da "sadece sofistike gibi davranan kişi" talihsizlikleri etrafında dönerdi. Fiziksel olarak, sharebon tahta baskı kullanılarak üretilmiş ve ortalama 4,5 inç (11 cm) genişliğinde ve 6 inç (15 cm) yüksekliğinde ayrı kitapçıklar olarak yayınlanmıştır. Kitapçıkların kendileri 60 ila 100 sayfa arasında değişiyordu. Çoğu kitapçıkta ya başlık sayfasından hemen sonra ya da önsözle birlikte bir illüstrasyon yer alırdı. Sharebon, gesaku'nun bir alt türü olarak kabul edilir.
Biraz da Kitao Shimegasa hakkında bahsedelim. Kitao Shigemasa (北尾 重政, 1739 - 8 Mart 1820) Edo'lu bir Japon ukiyo-e sanatçısıydı. Döneminin önde gelen baskı sanatçılarından biriydi, ancak eserleri biraz karanlıkta kalmıştır. Güzel kadın resimleri (bijinga) ile tanınır. Shigenaga tarafından eğitilmiş ve değişen tarzlara uyum sağlayan bir "bukalemun" olarak anılmıştır. Torii Kiyonaga'nın yükselişinden sonra daha az aktif olmuş ve kariyerinin uzunluğu göz önüne alındığında nispeten az sayıda eser üretmiştir. Ayrıca haikai (şiir) ve shodō (Japon kaligrafisi) ile de tanınmaktadır. Daha sonraki yıllarda Kosuisai stüdyo adını kullanmıştır.
Ukiyo-e, 17. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar gelişen bir Japon sanatı türüdür. Sanatçılar, kadın güzeller; kabuki oyuncuları ve sumo güreşçileri; tarih ve halk masallarından sahneler; seyahat sahneleri ve manzaralar; flora ve fauna; ve erotik gibi konularda tahta baskılar ve resimler üretmiştir. Ukiyo-e (浮世絵) terimi 'yüzen dünyanın resimleri' olarak tercüme edilir.
Kısa da olsa ilk manga örneklerinden biri olan Shiji no Yukikae'den bahsetmiş olsam da dönemin politikasının resme dökülmesi gayet hoş olmuştur. Dönemine damga vurması ve satışların artması ile günümüze kadar gelen bir kitlenin doğmasına öncülük etmiştir. Keza Santa Kyoden dükkanının tanıtımında kullanmış olsa bile yeni bir akımın öncülüğünü yapmış diyebiliriz. Yazımın sonuna gelmiş bulunmaktayım. Kısa da olsa affola. Sağlıcakla kalın.
Yazan: McMaster
02.03.2023
